Από το in.gr
Εκτός ελέγχου είναι η κατάσταση στην αγορά ελληνικών ομολόγων, καθώς τα επιτόκια, ιδίως στους τίτλους με διάρκεια έως 7 έτη, συνεχίζουν να σκαρφαλώνουν σε νέα ιστορικά υψηλά επίπεδα, ενώ εντείνεται η φημολογία περί αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους.
Πρέπει να σημειωθεί ότι οι τιμές είναι ουσιαστικά ενδεικτικές, καθώς οι συναλλαγές είναι ελάχιστες.
Σήμερα, Τετάρτη, η διαφορά απόδοσης (spread) του 10ετούς κρατικού ομολόγου αναφοράς με τον αντίστοιχο γερμανικό τίτλο σκαρφάλωσε μέχρι τις...
1.305 μονάδες βάσης, υψηλότερο επίπεδο από τουλάχιστον τον Μάρτιο του 1998, έναντι 1.209 στο άνοιγμα της αγοράς.
Το επιτόκιο αναρριχήθηκε μέχρι το 16,31% (από 15,48%). Ο τίτλος διαπραγματεύεται στο 54% της ονομαστικής του αξίας.
Στο 2ετές ομόλογο, το επιτόκιο έκανε άλμα μέχρι το 25,94% από 24,54% στο άνοιγμα της αγοράς και το spread στις 2.680 μονάδες. Aπό την αρχή του μήνα, έχει αυξηθεί πάνω από 9%. Στο πενταετές σκαρφάλωσε μέχρι το 22,47% με άνοδο 0,53%.
Σημειώνεται ότι πωλήθηκε ομόλογο λήξεως Μαρτίου 2012 σε τιμή 83 και απόδοση 28,20%, η οποία είναι υψηλότερη κατά 26,8% περίπου υψηλότερη από τον αντίστοιχο γερμανικό τίτλο.
Όπως επισημαίνουν οι αναλυτές, αυτά τα επιτόκια δείχνουν ότι οι επενδυτές θεωρούν δεδομένη όχι μόνο την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους με επιμήκυνση αποπληρωμής του «παλαιού» χρέους των 325 δισ. ευρώ, αλλά και τη διαγραφή τμήματος της αξίας των ομολόγων («κούρεμα») σε ποσοστό τουλάχιστον 30%.
Το πενταετές ασφάλιστρο κινδύνου εκτοξεύθηκε σε νέο ιστορικό υψηλό, τις 1.376 μονάδες.
Η ελεύθερη πτώση των τιμών συνεχίζεται, καθώς δεν υπάρχουν ενδείξεις για αγορά ομολόγων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, κάτι που θα μπορούσε να περιορίσει κάπως τις απώλειες.
Σε ανοδική τροχιά είναι τα επιτόκια και στα ομόλογα άλλων χωρών της ευρω-περιφέρειας, όπως της Πορτογαλίας (νέο ρεκόρ για το 10ετές στο 9,71%), της Ιταλίας και της Ισπανίας (5,55% κοντά στο ρεκόρ του 5,60%).
Μεγάλη άνοδο σημειώνουν τα spreads σε Ιρλανδία (725), Πορτογαλία (635), Ισπανία (230) και Ιταλία (160.
Οι αγορές ανησυχούν ότι θα αυξηθούν οι πιέσεις στα ισπανικά ομόλογα, αν και οι περισσότεροι επενδυτές δεν πιστεύουν ότι η Ισπανία θα έχει την τύχη της Ελλάδας, της Ιρλανδίας ή της Πορτογαλίας.
Τα ασφάλιστρα κινδύνου (CDS) σε Πορτογαλία, Ιρλανδία διαμορφώνονται στις 690 μονάδες περίπου και σε 260 στην Ισπανία.
Τα ελληνικά 30ετή ομόλογα πέρασαν το «σημείο χωρίς επιστροφή», σύμφωνα με την Goldman Sachs, καθώς υποχώρησαν δηλαδή κάτω από το 50% της αρχικής τους τιμής, επίπεδο κάτω από το οποίο η αμερικανική επενδυτική τράπεζα θεωρεί ότι δεν υπάρχει περίπτωση να ανακάμψουν.
Στην απογοητευτική αυτή εκτίμηση της Goldman Sachs προστίθεται η δήλωση, την Τετάρτη, του διευθύνοντος συμβούλου του μεγαλύτερου fund στον κόσμο που επενδύει στις αγορές ομολόγων, Pimco, ότι «η Ελλάδα ίσως έχει μπροστά της μια χαμένη δεκαετία», καθώς αντιμετωπίζει μια «λατινοαμερικάνικου τύπου» κρίση.
Οι εμπειρίες μας για τις κρίσεις δημοσίου χρέους αφορούν τις κρίσεις της δεκαετίας του 1980 στη Λατινική Αμερική. Εξ αιτίας των κρίσεων αυτών η Λατινική Αμερική είχε ζήσει τότε μια χαμένη δεκαετία σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη, την απασχόληση και τις επενδύσεις. Η Ελλάδα σήμερα αντιμετωπίζει τον ίδιο κίνδυνο».
Την θλιβερή αυτή εκτίμηση έκανε μιλώντας στη γερμανική οικονομική εφημερίδα Handelsblatt ο διευθύνων σύμβουλος της Pacific Investment Management Co. Μοχάμεντ Ελ-Εριάν.
Ο επικεφαλής της μεγαλύτερης εταιρείας διαχείρισης κρατικών ομολόγων στον κόσμο πρόσθεσε ότι «η Ελλάδα πόρρω απέχει από την επίτευξη μιας οικονομικής και δημοσιονομικής σταθερότητας» και ότι «δεν έχει κάνει κάποιο βήμα για να ξανακερδίσει την πρόσβαση στις διεθνείς αγορές».
Η Ελλάδα θα χρειαστεί «μια κατά προτίμηση εθελούσια και ελεγχόμενη αναδιάρθρωση» για να μειώσει το βάρος των δανειακών της υποχρεώσεων, τόνισε.
Πάντως, ακόμα υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα γύρω από το τι θα συμβεί τελικά. Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι επιμένουν ότι δεν τίθεται ζήτημα αναδιάρθρωσης, ειδικά πριν το 2013, και ότι συνεπώς δεν υφίσταται βραχυπρόθεσμα κίνδυνος για μεγάλο «κούρεμα».
Μεγαλύτερη πιθανότητα συγκεντρώνουν οι λιγότερο οδυνηρές λύσεις της μετακύλισης του υφιστάμενου χρέους, η επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής του ή μία «ήπια» αναδιάρθρωση.
Το κόστος της επιμήκυνσης
Ακόμα και μια απλή επιμήκυνση του χρέους θα είχε αρνητικές συνέπειες για τις τράπεζες και τα ασφαλιστικά ταμεία, που εκτιμάται ότι κατέχουν περίπου το 20% του συνολικού δημοσίου χρέους της χώρας, δηλαδή σχεδόν 60 δισ. ευρώ.
Η Εθνική Τράπεζα κατέχει ομόλογα ύψους 12,8 δισ. ευρώ και η Eurobank 7,4 δισ. ευρώ.
Τα ασφαλιστικά ταμεία έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους κρατικό χρέος ύψους 8 δισ. ευρώ, σε σύνολο κινητής περιουσίας 11,68 δισ. ευρώ, σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών. Σχεδόν τα δύο τρίτα της κινητής περιουσίας του ΙΚΑ είναι επενδεδυμένη σε ομόλογα και έντοκα γραμμάτια του ελληνικού δημοσίου.
Εάν τα Ταμεία αδυνατήσουν να πληρώσουν συντάξεις και παροχές υγείας, το κράτος θα αναγκαστεί να τα χρηματοδοτήσει, επιδεινώνοντας έτσι ακόμα περισσότερο τη δημοσιονομική κατάσταση της χώρας, τη στιγμή που η κυβέρνηση καταβάλλει σκληρό αγώνα για να κάμψει τις αντιδράσεις και να περάσει ακόμα σκληρότερα μέτρα λιτότητας.
«Η επιμήκυνση της διάρκειας μπορεί να έχει κόστος. Οι τράπεζες ενδέχεται να αναγκαστούν να αποτιμήσουν σε τιμές αγοράς όλες τις θέσεις τους σε ελληνικά ομόλογα, όχι μόνο τα ομόλογα που θα πληγούν άμεσα», ανέφερε σε πρόσφατη έκθεσή της η Deutsche Bank.
Για παράδειγμα, ένα πενταετές ελληνικό ομόλογο με κουπόνι 6,5% έχει στη δευτερογενή αγορά τρέχουσα απόδοση περίπου 19%, με τιμή στα 61,8 της ονομαστικής του αξίας. Αν η διάρκειά του επιμηκυνθεί στα 10 χρόνια, η τιμή του αναμένεται να πέσει στα 45,8 με πτώση της καθαρής τρέχουσας αξίας του (net present value) κατά 26%, σύμφωνα με υπολογισμούς αναλυτή σε ελληνική τράπεζα.
Αλλά μια επιμήκυνση της διάρκειας από μόνη της δεν θα μειώσει το βάρος του ελληνικού χρέους απλά θα μετακυλίσει μέρος του στο απώτερο μέλλον. Θα διευκολύνει δηλαδή βραχυπρόθεσμα την ρευστότητα του ελληνικού Δημοσίου χωρίς να το βοηθά όμως να αντιμετωπίσει το βαθύτερο πρόβλημα.
Διδάγματα για την Ελλάδα
Όπως επισημαίνει το Reuters σε ειδική ανάλυσή του, καθώς εντείνεται η φημολογία για αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, οι επενδυτές αξίζει να εξετάσουν πώς αντιμετώπισαν τις κρίσεις χρέους οι αναδυόμενες οικονομίες.
Η ιστορία δείχνει ότι η αναδιάρθρωση, εάν συνοδεύεται από επαρκώς αυστηρές δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις, θα μπορούσε να θέσει τέλος στα οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας. Από την άλλη πλευρά, όμως, δεν θα είναι εύκολο για την Ελλάδα να αντιγράψει τα παραδείγματα αναδιάρθρωσης, έτσι όπως εφαρμόστηκαν στις αναδυόμενες αγορές.
«Ένα δίδαγμα από τις αναδυόμενες αγορές είναι ότι, εάν η αναδιάρθρωση είναι αναπόφευκτη, τότε καλύτερα να γίνεται μια ώρα ταχύτερα», σχολίασε ο Αθανάσιος Βαμβακίδης, επικεφαλής Ευρώπης στο τμήμα στρατηγικής συναλλάγματος G10 της Bank of America-Merrill Lynch. Ο κ. Βαμβακίδης είχε εργαστεί στο ΔΝΤ από το 1997 έως το 2010.
«Αλλά στην περίπτωση που υφίσταται σημαντικός κίνδυνος να μεταδοθεί η κρίση και υπάρχουν και εκτεταμένες, συνδεδεμένες υποχρεώσεις στον χρηματοπιστωτικό κλάδο, ίσως να είναι καλύτερο να περιμένει κανείς», συμπλήρωσε.
Οι επενδυτές προς το παρόν αποκλείουν το ενδεχόμενο πλήρους αναδιάρθρωσης, αλλά πολλοί εκτιμούν ότι η Ελλάδα καλύτερα να ζητήσει αναδιαπραγμάτευση του χρέους της, που αναμένεται να αγγίξει του χρόνου το 160% του ΑΕΠ.
Εκτεταμένα προγράμματα εθελοντικής αναδιάρθρωσης, όπως το σχέδιο Μπρέιντι, θα μπορούσαν ενδεχομένως να αποτελέσουν οδηγό και για μία λύση για υπερχρεωμένες ευρωπαϊκές χώρες όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία.
Το σχέδιο Brady εφαρμόστηκε από το 1989 για να βοηθήσει ως επί το πλείστον λατινοαμερικανικές χώρες να ξεφύγουν από το φαύλο κύκλο υπέρογκων δαπανών για την εξυπηρέτηση του χρέους τους και βαθιάς ύφεσης. Το σχέδιο επέτρεπε στους δανειστές να ανταλλάξουν τα ομόλογα χρεωκοπημένων τραπεζών με νέα ομόλογα που είχαν την εγγύηση του αμερικανικού δημοσίου.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, η ΕΕ θα μπορούσε να προτείνει ανταλλαγή των ελληνικών κρατικών ομολόγων με νέο χρέος που θα εκδοθεί από τον μηχανισμό διάσωσης της ευρωζώνης -- είτε το προσωρινό ταμείο διάσωσης EFSF, είτε, μετά το 2013, από τον μόνιμο μηχανισμό ESM.
Aλλά ακόμα και αν οι όροι μιας τέτοιας ανταλλαγής φανούν ελκυστικοί για τους περισσότερους επενδυτές, η αναδιάρθρωση αυτή ίσως να μην αποδειχθεί επαρκής για να σταθεί η Ελλάδα και πάλι στα πόδια της.
Πάνω από τις μισές από τις 17 συνολικά χώρες που συμμετείχαν στο σχέδιο Brady μεταξύ του 1989 και του 1997 έχουν πιστοληπτική αξιολόγηση «investment grade». Oι περισσότερες όμως από αυτές συγκαταλέγονται στους μεγαλύτερους εξαγωγείς αγαθών στον κόσμο και τους πήρε τουλάχιστον μία δεκαετία για να φτάσουν σε αυτό το επίπεδο πιστοληπτικής αξιολόγησης.
Άλλο εμπόδιο είναι το μεγάλο εύρος της επενδυτικής βάσης του ελληνικού χρέους. «Το ελληνικό χρέος είναι διεσπαρμένο σε μεγάλο αριθμό επενδυτών, σε σχέση με το χρέος των αναδυόμενων αγορών, όπου μπορούσε κανείς να διαπραγματευτεί με τους μεγαλύτερους κατόχους του», είπε ο Κόμερ βαν Τριτ, διαχειριστής χαρτοφυλακίου στην ολλανδική Robeco.
Eίναι επίσης ειρωνεία το ότι η παρουσία της ΕΕ ως αρωγού της Ελλάδας αποτρέπει τους δανειστές από το να συμμετάσχουν σε μια αναδιάρθρωση. «Ένα κίνητρο που είχαν οι δανειστές να συμμετάσχουν στο σχέδιο Brady ήταν ότι οι αναδυόμενες οικονομίες είχαν απλά σταματήσει να εξυπηρετούν το χρέος τους», είπε ο Φιλ Πουλ, επικεφαλής μακροοικονομικής και επενδυτικής στρατηγικής στο τμήμα διαχείρισης αξιών της HSBC.
Εάν, όμως, ένας μεγάλος αριθμός δανειστών πειστεί να συμμετάσχει στην αναδιάρθρωση, η ΕΕ θα πρέπει να μην πανικοβάλλει τις αγορές για τη φερεγγυότητα άλλων περιφερειακών χωρών της.
Οι αναδυόμενες αγορές χρειάστηκαν καιρό για να διώξουν από πάνω τους το μαύρο σύννεφο της πιθανής μετάδοσης της κρίσης. Η ανακοίνωση της κυβέρνησης του Μεξικού το 1982 ότι αδυνατούσε πλέον να εξυπηρετήσει το εξωτερικό χρέος της πυροδότησε ευρύτερη κρίση χρέους σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική. Η κατάρρευση του ταϊλανδέζικου νομίσματος, του μπαχτ, το 1997, παρέσυρε σε δίνη ολόκληρη την Ασία.
Ο όγκος του ελληνικού χρέους, σε συνδυασμό με τη συμμετοχή της Ελλάδας στο ευρώ, σημαίνουν ότι η μετάδοση της κρίσης ίσως πάρει πρωτοφανή έκταση. Οποιαδήποτε αναδιάρθρωση με περικοπή χρέους («haircut») ή αναγκαστική μείωση του κεφαλαίου του χρέους θα έπληττε τους ομολογιούχους, μεταξύ των οποίων ευρωπαϊκές τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία και η ίδια η ΕΚΤ.
Οι τράπεζες της Ευρωζώνης έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους περίπου 154 δισ. ελληνικού χρέους, σύμφωνα με στοιχεία της Διεθνούς Τράπεζας Διακανονισμών (BIS).
Εάν ξεκινήσει αναδιάρθρωση, η ΕΕ θα πρέπει να παράσχει κάποιο είδος εγγύησης στις τραπεζικές καταθέσεις της Ευρωζώνης για να αποφευχθεί ο πανικός που είχε ξεσπάσει στην Αργεντινή το 2001, όταν η απόπειρα της κυβέρνησης της χώρας να ανταλλάξει το χρέος της κατέληξε στην μεγαλύτερη πτώχευση που έχει ποτέ καταγραφεί και η οποία έφθασε τα 95 δισ. δολάρια.
«Στις αναδυόμενες αγορές, η αναδιάρθρωση έγινε σε συνδυασμό με κατάρρευσης της συναλλαγματικής ισοτιμίας και αυτό βοήθησε τις χώρες να ανακτήσουν την ανταγωνιστικότητά τους», είπε ο κ. Βαμβακίδης. «Αυτό δεν είναι επιλογή για την Ελλάδα», συμπλήρωσε.
Προς το παρόν, μια λύση στο ελληνικό δίλημμα θα μπορούσε να προέλθει από τις αναδυόμενες οικονομίες της ίδιας της Ευρώπης. Όταν η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 έφτασε στο απόγειό της, οι ιθύνοντες της ΕΕ έπεισαν τις τράπεζές τους να μην αποσύρουν εσπευσμένα και άτακτα τα κεφάλαιά τους από την ανατολική Ευρώπη. Η κίνηση αυτή έγινε γνωστή και ως «Πρωτοβουλία της Βιέννης».
«Κάποια "εθελοντική" μετακύλιση του υφιστάμενου ελληνικού χρέους στο μοντέλο της "Πρωτοβουλίας της Βιέννης" [...] δεν μπορεί να αποκλειστεί», ανέφερε σε πρόσφατη έκθεσή της η Deutsche Bank.
